Czy zastanawiałaś się kiedyś, na jakiej podstawie bank ocenia, czy jesteś „kredytowym pewniakiem”, czy raczej klientem wysokiego ryzyka? Klucz tkwi w scoringu kredytowym. To właśnie on wpływa na to, czy otrzymasz kredyt lub pożyczkę, na jakich warunkach i z jakim oprocentowaniem. W praktyce decyduje więc o Twoich realnych możliwościach finansowych. Warto wiedzieć, czym jest scoring kredytowy i jak go sprawdzić, bo im lepiej go rozumiesz, tym łatwiej zadbać o jego poprawę.
Scoring kredytowy. Co musisz i nim wiedzieć?
Zanim bank udzieli nowemu Klientowi kredytu, musi znać ryzyko, jakie z tym ponosi. Sytuacja finansowa oraz osobista kredytobiorcy ma bowiem bezpośredni wpływ na jego możliwość spłacania rat. W tej sytuacji banki oraz inne instytucje finansowe wykorzystują różne wskaźniki, obliczają zdolność kredytową. Jednym z nich jest scoring kredytowy. Co to jest?
Scoring kredytowy to ocena zdolności kredytowej potencjalnego kredytobiorcy, która jest wyrażona w punktach. Pokazuje on prawdopodobieństwo spłaty zobowiązania w ciągu kolejnych najbliższych 12 miesięcy.
Najprościej mówiąc, im wyższa ocena, tym większe prawdopodobieństwo na otrzymanie kredytu. Dotyczy to zwłaszcza kredytów długoterminowych takich jak kredyty hipoteczne. Jednakże ze względu m.in. na obowiązujące przepisy i rekomendacje KNF banki muszą oceniać wiarygodność kredytową przy każdym wniosku.
Co to jest scoring?
Scoring to statystyczna ocena ryzyka kredytowego, którą banki i instytucje finansowe wykorzystują do szybkiego i obiektywnego określenia, czy dany klient spłaci swoje zobowiązanie. W praktyce to algorytm, który – na podstawie historii kredytowej z BIK, danych socjodemograficznych lub informacji o firmie – wylicza punktową ocenę ryzyka oraz prawdopodobieństwo niewypłacalności (PD) i stosunek szans (ODDS).
Jak podkreśla dr Piotr Wojewnik w materiale „Analizuj, wdrażaj, rozwijaj”, modele scoringowe BIK są fundamentem uproszczonej oceny zdolności kredytowej, wspierają decyzje kredytowe, pomagają w ustalaniu progów akceptacji i służą bankom jako narzędzie zarządcze i regulacyjne.
Jak banki wykorzystują modele scoringowe w praktyce?
Modele scoringowe BIK od lat pełnią kilka równoległych funkcji:
- ocena ryzyka – podstawowe zastosowanie w procesie kredytowym,
- benchmark – instytucje porównują własne modele z modelem sektorowym,
- wsparcie procesów antyfraudowych,
- przygotowanie strategii akceptacji – m.in. ustalanie cut-offów,
- monitoring portfela – ocena stabilności portfela i zmian w ryzyku,
- ocena klientów odrzuconych – ile biznesu bank mógłby przyjąć bez zwiększania kosztów ryzyka.
To sprawia, że scoring przestaje być „jedną liczbą”. Staje się narzędziem, które wpływa na wynik finansowy banku.
Modele scoringowe BIK a uproszczona ocena zdolności kredytowej
Uproszczona ocena zdolności kredytowej opiera się dziś przede wszystkim na modelach scoringowych BIK oraz oświadczeniach klienta dotyczących dochodów i wydatków. To podejście nie jest „poluzowaniem standardów”, tylko próbą przeniesienia ciężaru decyzji kredytowej na dane obiektywne, aktualizowane kilka razy w tygodniu i walidowane przez BIK. Rekomendacja KNF T.7 jasno wskazuje, że stosowanie uproszczonych zasad powinno opierać się na raportach BIK, danych kredytowych oraz właściwej interpretacji scoringu.
W praktyce to oznacza, że modele BIKSco CreditRisk3, BIKSco Socjo-Demo oraz BIKSco SME CreditRisk stają się fundamentem nie tylko pierwszej oceny klienta, ale też późniejszego monitoringu portfela.
Dlaczego banki stosują modele scoringowe BIK w analizie ryzyka?
Modele scoringowe BIK są po prostu bardzo skuteczne w przewidywaniu, kto spłaci kredyt, a kto może mieć z tym problemy. BIKSco CreditRisk3 ma skuteczność na poziomie ok. 83% i obejmuje ok. 80% dorosłych Polaków, dlatego banki tak chętnie się na nim opierają.
Z kolei model BIKSco Socjo-Demo działa trochę słabiej, ale obejmuje całą populację, także osoby, które dopiero zaczynają budować historię kredytową. W praktyce oba modele uzupełniają się idealnie: pierwszy daje mocną ocenę na podstawie danych kredytowych, a drugi pozwala oszacować ryzyko nawet tam, gdzie takich danych jeszcze nie ma.
W efekcie banki mogą stosować uproszczone metody oceny zdolności dla wszystkich klientów, a nie tylko tych z długą historią w BIK. Dlatego KNF wprost wskazuje, że korzystanie ze scoringu BIK to nie „opcja”, ale obowiązujący standard w branży.
Rodzaje scoringu
Rozróżniamy kilka rodzajów scoringu kredytowego, które banki wykorzystują, żeby sprawdzić, na ile jesteśmy wiarygodni finansowo. Choć dla większości klientów „scoring to scoring”, w praktyce każda jego odmiana bada zupełnie inne aspekty naszej sytuacji i odpowiada na inne pytania ryzyka.
- Scoring bankowy obejmuje wszystkie informacje, które podajemy w samym wniosku kredytowym. Chodzi tu nie tylko o wysokość wynagrodzenia, ale też stabilność zatrudnienia, liczbę osób na utrzymaniu, miesięczne koszty, a nawet wiek czy stan cywilny. W uproszczeniu: bank ocenia, czy przy naszych dochodach i zobowiązaniach jesteśmy w stanie regularnie spłacać kredyt – oraz jak wygląda nasze ogólne bezpieczeństwo finansowe. Ten scoring często łączy twarde dane z modelami statystycznymi i historycznymi wzorcami klientów o podobnym profilu.
- Scoring fraudowy działa jak system alarmowy – ma wykryć symptomy możliwego nadużycia. Ocenia ryzyko, że wniosek został złożony przez osobę podszywającą się pod klienta, że dane są fałszywe albo że transakcja nosi znamiona wyłudzenia. W grę wchodzą tu m.in. nietypowe zachowania, podejrzane adresy IP, dane techniczne urządzenia, niespójności we wniosku czy wcześniejsze próby zaciągania zobowiązań. To scoring, który nie mówi o naszej wiarygodności finansowej – tylko o tym, czy wszystko wygląda uczciwie.
- Scoring behawioralny natomiast sprawdza, jak faktycznie radziliśmy sobie ze spłatą zobowiązań w przeszłości. Bank analizuje nasze kredyty, limity, karty, raty oraz to, czy płaciliśmy je terminowo. Liczy się regularność, brak zaległości, liczba aktywnych zobowiązań, a nawet to, jak często korzystamy z limitu, czy może płacimy tylko minimalną kwotę na karcie. To najbardziej „życiowa” część scoringu – pokazuje nie deklaracje, ale realne zachowania finansowe.
W praktyce banki często łączą wyniki wszystkich trzech kategorii, tworząc pełny obraz ryzyka. Jedna dobra ocena nie nadrobi skrajnie słabej w innej kategorii – i odwrotnie: solidna historia spłat potrafi przechylić szalę nawet wtedy, gdy dochody nie są imponujące.
Co wpływa na scoring kredytowy?
Każdy bank może mieć swoje indywidualne algorytmy, na podstawie których sprawdza on scoring i zdolność kredytową. Z tego powodu nasz wniosek o kredyt może być odrzucony w jednej instytucji, a przyjęty w danej.
Co jednak wpływa na wynik scoringu kredytowego? Takich czynników może być nawet kilkadziesiąt. Możemy jednak podzielić je na 2 grupy:
| Rodzaj czynnika | Przykłady wpływu na scoring kredytowy |
| Ilościowe – mierzalne parametry finansowe | wysokość miesięcznych dochodów – wpływa na możliwość spłaty rat; aktualne zobowiązania – im więcej zobowiązań, tym wyższe ryzyko; koszty utrzymania – uwzględnia wydatki stałe; liczba osób na utrzymaniu w gospodarstwie – większe obciążenie finansowe może obniżyć scoring |
| Jakościowe – cechy osobiste i społeczne | zawód – stabilność zatrudnienia, perspektywy rozwoju; wykształcenie – może sugerować stabilność dochodów; stan cywilny – wpływa na ryzyko i zdolność kredytową; płeć – czasem uwzględniana w modelach statystycznych; wiek – długość potencjalnego okresu spłaty i ryzyko związane z etapem życia |
Jak sprawdzić scoring kredytowy?
Z racji tego, że banki nie udostępniają swoich narzędzi do weryfikacji Klientów, samodzielne sprawdzenie scoringu kredytowego nie jest oczywiste. Są jednak sposoby na to, aby oszacować swoją wiarygodność.
Jednym z czynników, który może pomóc nam w sprawdzeniu naszej sytuacji finansowej, jest weryfikacja oceny punktowej BIK. W raporcie Biura Informacji Kredytowej znajdziesz ocenę Twojej historii kredytowej. Wpływa na nią m.in.: terminowość, zaległości w spłacie, a także częstotliwość korzystania z pożyczek czy kredytów.
Oprócz BIK warto również sprawdzić inne bazy takie jak BIG, KRD czy ERIF. Każda z nich zbiera informacje o zaległościach Polaków i pozwala sprawdzić, czy nie jesteśmy dłużnikami.
Podsumowanie
Chociaż na wiele czynników scoringu kredytowego mamy wpływ, uzyskanie kredytu nie zawsze jest w naszym zasięgu. Poprawa historii kredytowej oraz sytuacji finansowej jest niezbędna do otrzymania zgody banku.
Potrzebujesz dodatkowych pieniędzy na już? Sprawdź ofertę Extraportfel.pl. Wypełnij wniosek o pożyczkę i zaczekaj na odpowiedź. Pieniądze na koncie możesz mieć jeszcze tego samego dnia.
FAQ – Scoring kredytowy
1. Czym jest scoring kredytowy?
Scoring kredytowy – czym jest i jak działa? To punktowa ocena Twojej historii kredytowej, obliczana przez Biuro Informacji Kredytowej (BIK). Banki i firmy pożyczkowe wykorzystują scoring kredytowy, aby ocenić wiarygodność potencjalnego kredytobiorcy i jego zdolność kredytową. Wysoki scoring kredytowy oznacza większe szanse na uzyskanie kredytu, natomiast niski scoring może skutkować odmową wniosku kredytowego.
2. Dlaczego warto sprawdzić swój scoring kredytowy?
Sprawdzenie swojego scoringu pozwala poznać ocenę punktową BIK i zrozumieć, jakie czynniki wpływają na scoring. Analizując swój scoring kredytowy, możesz określić, czy Twoja historia kredytowa jest pozytywna i czy banki biorą pod uwagę Twoją wiarygodność przy decyzji kredytowej. Wysoki scoring zwiększa szanse na uzyskanie kredytu hipotecznego, gotówkowego lub limitu w banku.
3. Jak poprawić swój scoring kredytowy?
Poprawić swój scoring kredytowy możesz poprzez terminowe spłacanie zobowiązań, unikanie zaległości i świadome korzystanie z produktów finansowych. Analizując scoring behawioralny i scoring bankowy, zwiększasz swoje szanse na lepszy scoring i wyższą ocenę punktową BIK. Banki i firmy pożyczkowe wykorzystują scoring kredytowy, aby przewidzieć prawdopodobieństwo spłaty zobowiązań przez potencjalnego kredytobiorcę.
4. Jak sprawdzić swój scoring w BIK?
Aby sprawdzić swój scoring kredytowy, możesz pobrać raport BIK. Raport pozwala sprawdzić swoją ocenę punktową, zobaczyć, jakie dane o historii kredytowej posiada Biuro Informacji Kredytowej, oraz dowiedzieć się, jak poprawić swój scoring kredytowy. Dzięki temu łatwiej jest planować wnioski o kredyt i zwiększyć szanse na pozytywną decyzję kredytową.
5. Co wpływa na scoring kredytowy?
Na scoring kredytowy wpływa wiele czynników – zarówno ilościowych, jak wysokość dochodów, aktualne zobowiązania, liczba osób na utrzymaniu, jak i jakościowych, np. zawód, wykształcenie, stan cywilny czy wiek. Banki wykorzystują te dane do oceny punktowej i analizy ryzyka przed przyznaniem kredytu.
Źródła:
[1] dr Piotr Wojewnik „Analizuj, wdrażaj, rozwijaj”, modele scoringowe BIK, Krajowy Związek Banków Spółdzielczych
Formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego
