Pożyczki udzielane w rodzinie są powszechną praktyką – często łatwiej i szybciej zwrócić się o pomoc finansową do bliskich niż korzystać z ofert banków czy firm pożyczkowych. Warto jednak pamiętać, że nawet w przypadku tej opcji mogą pojawić się kwestie podatkowe, które wymagają dopełnienia określonych formalności. Dowiedz się, kto odpowiada za zapłatę podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) w takich sytuacjach?
Czym jest podatek PCC od pożyczek?
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) dotyczy wielu umów zawieranych w życiu codziennym, w tym zawarcia umowy pożyczki. W tym przypadku podstawą opodatkowania jest kwota pożyczonych pieniędzy, a stawka podatku wynosi standardowo 0,5% wartości pożyczki.
Obowiązek podatkowy powstaje w momencie zawarcia umowy i dotyczy pożyczkobiorcy, czyli osoby, która otrzymuje środki finansowe. Co to oznacza w praktyce? To pożyczkobiorca musi zapłacić podatek od pożyczki, a nie osoba, która zdecyduje się jej udzielić.
Pożyczki w rodzinie – kto płaci podatek? Co wskazuje ustawa o podatku?
W sytuacji, gdy pożyczka jest udzielana przez członka rodziny, obowiązek zapłaty podatku PCC spoczywa na pożyczkobiorcy. To właśnie osoba, która otrzymuje pieniądze, musi zadbać o złożenie deklaracji PCC-3 w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz uregulowanie należności wobec urzędu skarbowego w terminie 14 dni od zawarcia umowy.
Przykład: jeśli rodzic pożycza dziecku 10 000 zł, to dziecko – jako pożyczkobiorca – ma obowiązek zapłacić 0,5% od tej kwoty (w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy), o ile nie jest tak, że pożyczka podlega zwolnieniu z zapłaty PCC.
Kiedy pożyczki pieniędzy w rodzinie są zwolnione z podatku PCC?
W przypadku pożyczek rodzinnych polskie prawo przewiduje zwolnienia podatkowe, które zależą od wysokości pożyczki i stopnia pokrewieństwa między stronami. Jakie kwestie są przy tym najważniejsze?
Kwota wolna od podatku
Pożyczki między członkami najbliższej rodziny są zwolnione z PCC, o ile ich wartość nie przekracza 36 120 zł w ciągu pięciu lat. Do tej grupy należą m.in. małżonkowie, rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki, pasierbowie, ojczym, macocha oraz rodzeństwo.
Zwolnienie w przypadku pożyczki powyżej kwoty wolnej od podatku
Jeśli kwota pożyczki od osoby z najbliższej rodziny przekracza 36 120 zł (w okresie 5 lat), zwolnienie z PCC nadal obowiązuje, ale pod warunkiem spełnienia dwóch warunków:
- pożyczkobiorca złoży deklarację PCC-3 w ciągu 14 dni od zawarcia umowy;
- pożyczkobiorca udokumentuje otrzymanie środków na swój rachunek bankowy, konto w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (SKOK) lub za pomocą przekazu pocztowego.
Umowa pożyczki w formie aktu notarialnego
Jeżeli pożyczka została zawarta u notariusza, to notariusz odpowiada za pobranie podatku oraz zgłoszenie czynności do urzędu skarbowego. W takim przypadku pożyczkobiorca jest zwolniony z samodzielnego składania deklaracji PCC-3.
Co się stanie, jeśli nie zgłosisz pożyczki?
Jeżeli pożyczka w rodzinie przekracza kwotę wolną od podatku, a pożyczkobiorca nie zgłosi jej w terminie do urzędu skarbowego, mogą wystąpić poważne konsekwencje. W przypadku wykrycia takiej sytuacji podczas kontroli podatkowej urząd skarbowy może nałożyć sankcyjny podatek w wysokości 20% wartości transakcji. Dodatkowo mogą zostać naliczone odsetki za zwłokę oraz koszty postępowania egzekucyjnego.
Jak obliczyć podatek PCC od pożyczki?
Jeśli pożyczka nie jest zwolniona z PCC (np. ze względu na dalsze pokrewieństwo lub zbyt wysoką kwotę), pożyczkobiorca musi obliczyć należny podatek na podstawie stawki 0,5% wartości transakcji.
Przykład: jeśli rodzic udziela dziecku pożyczki w wysokości 50 000 zł, z czego 36 120 zł jest zwolnione z PCC, podatek należy zapłacić od różnicy: 50 000 zł – 36 120 zł = 13 880 zł. Podatek wynosi więc: 13 880 zł × 0,5% = 69,40 zł.
W przypadku pożyczek rodzinnych obowiązek zapłaty podatku PCC spoczywa na pożyczkobiorcy. Dzięki przepisom umożliwiającym zwolnienia większość transakcji w najbliższej rodzinie może być wolna od opodatkowania – pod warunkiem, że zostaną spełnione określone wymogi, takie jak zgłoszenie umowy i udokumentowanie przelewu środków.